بررسی میزان نشاط اجتماعی بر مبنای پژوهشهای دانشگاهی

هدف: این نوشتار با هدف بررسی میزان افزایش یا کاهش نشاط اجتماعی در جامعة ایران، از طریق مطالعة پژوهشهای منتشر شدة مرتبط با نشاط اجتماعی در ایران طی سالهای 1392 تا 1397، انجام شد. روش: روش این پژوهش، فراتحلیل کیفی بود که از بین 308 عنوان مقالة علمی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد و رسالة دکتری در رشته‌های مختلف علوم انسانی، 45 مورد به عنوان نمونة تحقیق انتخاب و بررسی شدند. یافته‌ها: میزان نشاط اجتماعی در ایران در حد متوسط است و متغیّرهای زمینه‌ای جنسیت، سن، تأهل، تحصیلات و محل سکونت به تنهایی رابطۀ معناداری با نشاط اجتماعی ندارند و در مواردی که این رابطه معنادار بوده، به واسطۀ حضور عوامل دیگر بوده است؛ اما رابطۀ بین وضعیت اشتغال(شاغل- بیکار) و پایگاه اجتماعی- اقتصادی با نشاط اجتماعی مثبت و معنادار است. متغیّرهای فردی عزت نفس، دینداری، رضایت از کیفیت زندگی و گذران اوقات فراغت، به ترتیب بیشترین اثر معنادار بر نشاط اجتماعی را دارند و در همۀ پژوهشهایی که رابطۀ این عوامل با نشاط اجتماعی را بررسی کرده‌اند، همبستگی مستقیم و قوی بین آنها و نشاط اجتماعی گزارش شده است. نتیجه‌گیری: متغیّرهای کلان سرمایة اجتماعی(شامل اعتماد، مشارکت و تعاملات اجتماعی)، امنیت اجتماعی، عدالت و رفاه اجتماعی و رسانه‌های جمعی، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر نشاط اجتماعی دارند و درمجموع، همبستگی مثبت و بالایی با آن دارند. تقویت سرمایة اجتماعی(به ویژه اعتماد اجتماعی) و امنیت اجتماعی در کنار بها دادن به اوقات فراغت آحاد مردم در قالب برنامه‌های فرهنگی- اجتماعی و تفریحی- ورزشی و ارتقای برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی می‌تواند در بهبود و ارتقای نشاط اجتماعی مؤثر باشد.